Akciğer kanseri hem kadın hem de erkeklerde kanserden ölümlerin en sık nedenidir. Tüm yaş gruplarında her yıl yeni akciğer kanseri görülme oranı yüzbinde 68 civarındadır. Ancak 50-60 yaş aralığı en sık görüldüğü dönemdir. Bu yaş grubunda oran her yıl için yüzbinde 450-500’e çıkmaktadır. Yaşamı boyunca yoğun sigara içenlerin 7’de 1’inde, çok yoğun içenlerin ise 5’de 1’inde akciğer kanseri gelişmektedir.
Son 30 yıldır akciğer kanseri tedavisine yönelik yapılan çalışmalara, teknolojik ilerlemelere, tanı ve tedavideki gelişmelere rağmen, sağkalım süresinde artış sağlanamamıştır. 5 yılllık sağkalım %17, ortalama sağkalım süresi ise 8 aydır.
En riskli grup 50 yaş üstü, 25 paket ve fazla sigara içmiş olan kişilerdir. Bunun dışında mesleksel ya da çevresel maruziyeti (Radon, silica, kadmiyum, asbest, arsenik, berilyum, krom, dizel veya kömür dumanı) bulunan, KOAH-Akciğer fibrozisi olan, daha önce başka bir kanser öyküsü mevcut bulunan ya da birinci derecede akrabasında akciğer kanseri öyküsü bulunan hastalarda da risk artmaktadır.
Akciğer kanseri önce iki gruba ayrılır ;
- Küçük hücreli tip : hızla ilerleyen ve genellikle tanı konulduğunda metastaz yapmış olan tiptir, genellikle kemoterapi ile tedavi edilir. Görülme oranı %15’dir.
- Küçük hücreli olmayan tip : yaklaşık %85 oranında görülür. Bu gruptaki hastalar 4 evrede incelenir. Evre 1 ve 2’de en etkili tedavi cerrahi, diğer evrelerde ise kombine tedavi ya da Kemoterapi-radyoterapidir. Hastaların ancak %20’sine ameliyat yapılabilmektedir.
Erken dönemde tespit edilen ve ameliyat edilen hastalarda kanserden kurtulma oranı %94’e kadar çıkabilmektedir. Bu nedenle akciğer kanserine erken dönemde tanı konulması hayatidir.
Erken tanı konulabilmesi için kan, nefes ve koku ile birçok değişik çalışma yapılmaktadır. Ancak kabul görmüş bir test bulunmamaktadır. Şu anda kabul gören ve bilimsel rehberlerin önerdiği yöntem riskli grupların “Düşük Doz Akciğer Tomografisi” ile tarama çalışmasına alınmasıdır.
Temel rehberlerden birisi olan The American Collage of Chest Physicians (ACCP) önerilerine göre ;
55 yaş ve üstünde, 30 paket/yıl ve daha fazla sigara içen veya 15 yıldan daha kısa süre önce sigara bırakmış olan kişilere, yılda bir kez düşük doz bilgisayarlı tomografi (DDBT) ile tarama yapılmasını önermektedir.
Kanser hakkında ana rehberlerden birisi olan NCCN rehberi (The National Comprehensive Cancer Network) ise, akciğer kanseri tarama programı ile ilgili olarak; Düşük, orta ve yüksek riskli gruplar belirlemiştir.
- DÜŞÜK RİSKLİ kişiler: < 50 yaş, < 20 paket/yıl sigara içenlerdir.
- ORTA RİSKLİ kişiler ³ 50 yaş, ³ 20 pak/yıl sigara veya sigara dumanına maruz olan kişiler (pasif içicilik).
- YÜKSEK RİSKLİ KİŞİLER Bu grupta akciğer kanseri gelişme riski fazladır, bu kişilerin tarama programına alınması gerekir. Bu kişiler şunlardır:
- 55 yaş üzerinde olan ve 30 paket/yıl ve daha fazla sigara içen kişiler (sigarayı bırakalı 15 yıl geçmemiş olan kişiler de dahil).
- 50 yaş üzeri olup 20 paket/yıl ve daha fazla sigara içmiş olan ve diğer risk faktörleri mevcut olan kişiler.
Diğer Risk Faktörleri
- Mesleksel veya çevresel faktörler (Radon, silica, kadmiyum, asbest, arsenik, berilyum, krom, dizel veya kömür dumanı),
- KOAH veya akciğer fibrozisi,
- Başka bir kanser öyküsü,
- Birinci derecede akrabada akciğer kanseri öyküsü
Konu ile ilgili yapılmış olan diğer çalışmaların özet tablosu ise şu şekildedir.
Tablodan da anlaşılabileceği gibi, tüm çalışmalarda ve rehberlerde riskli gruplara akciğer kanseri tarama programının yapılması gerektiği konusunda görüş birliği mevcuttur. Ancak “riskli grup tanımı” hakkında net bir fikir birliği bulunmamaktadır.
2011 yılında yayınlanan 53,454 kişinin dahil edildiği NLST (The National Lung Screening Trial) çalışması ile 3 yıllık tarama çalışması sonunda akciğer kanserine bağlı ölüm oranında %20 azalma gösterildi.
2018 yılında yayınlanan ve 7,900 tarama grubu, 7,892 kontrol grubu olan NELSON çalışması, 10 yıllık tarama programını ile ölüm riskinin erkeklerde % 26, kadınlarda% 61’e kadar azaltıldığı saptandı.
Ülkemizde konu ile ilgili yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Enfeksiyon hastalıkları ve Tüberküloz maruziyetinin görece olarak sık olduğu, sigara tüketiminin çok yoğun, sigaraya başlama yaşının ise erken olduğu bilinmektedir.
Tüm bu hususlar dikkate alınarak ;
- Ana risk faktörleri olarak sayılan ³ 50 yaş ve ³ 25 pak/yıl sigara içen (veya sigarayı bırakalı 15 yıldan daha az olan) kişiler
veya ;
- Mesleksel ya da çevresel maruziyeti (Radon, silica, kadmiyum, asbest, arsenik, berilyum, krom, dizel veya kömür dumanı) bulunan, KOAH-Akciğer fibrozisi olan, daha önce başka bir kanser öyküsü mevcut bulunan hastalardan; sigara tüketimi 20 paket/yıl, yaşı 45 ve üstü olan kişilerin düşük doz bilgisayarlı tomografi ile akciğer kanseri tarama programına alınması uygundur.
Akciğer Kanseri Tarama Programından Beklenen Diğer Yararlar
Akciğer kanseri konusunda farkındalık yaratmak, sigara ve akciğer kanseri arasındaki ilişkiyi hatırlatarak sigaranın bırakılmasına katkıda bulunmak, riskli gruplarda bulunan akciğer kanserli hastalara erken tanı koymak.
Bilgisayarlı Tomografi ile Radyasyon Maruziyeti Oluşur Mu ?
Araştırma sırasında çekilecek olan düşük doz bilgisayarlı toraks tomografisi sırasında, az da olsa radyasyona maruziyet oluşacaktır. Normal bir tomografi çekimi sırasında 8 msV radyasyon alınır ancak düşük doz bilgisayarlı toraks tomografisi sırasında 1,5 msV radyasyon maruziyeti olacaktır. Bu miktardaki radyasyonun kanser ya da hastalık yapıcı etkisi çok azdır. Üstelik erken dönemde tespit edilebilecek olan ölümcül bir hastalığın tanınması için yapılacağını unutmamak gerekir.
Akciğer Kanseri Tarama Programına Nasıl Dahil Olabilirim ?
Şu an tarafımca liderliği yürütülen ve sosyal sorumluluk projesi kapsamında, İstinye Üniversitesi Tıp fakültesi bünyesinde, Ulus Liv Hospital ve Medikal Park Gaziosmanpaşa Hastanesinde yürütülmekte olan çalışmaya katılabilirsiniz. Tamamen ücretisiz olan bu proje aynı zamanda Etik Kurul onayı alınmış bir bilimsel çalışmadır.
Çalışmaya dahil olmak isteyen her kişiye;
- Solunum Fonksiyon Testi (SFT)
- Düşük Doz, Kontrassız Bilgisayarlı Toraks Tomografisi
- Radyoloji Uzmanı Değerlendirmesi
- Göğüs Cerrahisi ya da Göğüs Hastalıkları muayenesi
- Sigara bırakma danışmanlığı yapılmaktadır.
Tüm bu hizmetlerin tamamı “ücretsiz” olarak yapılmaktadır.
Katılmak için;
www.kansersizyasamseninelinde.com sitesindeki formu doldurmanız yeterlidir. Bunun dışında riskli grupta yer aldığınızı düşünüyorsanız herhangi bir Göğüs Hastalıkları Uzmanı ya da Göğüs Cerrahına başvurabilirsiniz.
Sağlıklı ve tütünsüz günler dilerim.
Prof.Dr.Celalettin Kocatürk