Akciğer Kanserinde Ameliyat Yöntemleri Nasıldır?
Ameliyat için iki tür yaklaşım yöntemi mevcuttur;
-
Klasik yani açık yöntem; yöntem göğüs kafesinin orta-yan kesimine yapılan kesi ile (torakotomi) yapılan ameliyattır. Diğer açık cerrahi kesileri nadiren kullanılabilir; aksiller (koltuk altı) kesisi, iman tahtası kesisi (sternotomi), Poulson kesisi, Masoaka kesisi, Dartavelle kesisi gibi..
- Kapalı yöntemler; bunlar Video yardımlı (VATS) veya Robot yardımlı (RATS) cerrahi yöntemlerdir. Son 15 yıldır giderek artan oranlarda kapalı yöntemler kullanılmaktadır. Kapalı metodlar ile yapılan ameliyatlar daha küçük kesi veya deliklerden yapılmaktadır. Bu sayede daha az ağrı, daha çabuk iyileşme, daha kısa operasyon süresi, daha az kan kaybı, daha iyi kozmetik sonuç, solunum fonksiyonlarının daha iyi korunması gibi faydaların yanı sıra, daha uzun sağkalım süresi avantajı da mevcuttur.
Bu yaklaşım metotları ile uygun olan cerrahi ameliyat (segmentektomi, lobektomi, pnömonektomi) gerçekleştirilir.
VATS Ameliyatında Kaç Delik Açılıyor ve Kesi Büyüklüğü Ne Kadar?
Akciğer kanseri cerrahisi için VATS yönteminin tanımı 3 kesi ile yapılmıştır. Bunlar, yaklaşık 1,5 cm’lik kamera kesi, 1 cm’lik yardımcı aletlerin kullanılabilmesi için olan kesi ve 4-5 cm’lik ameliyat kesisi şeklindedir. Kesi büyüklükleri ve kesi sayısı tecrübe ve deneyim ile farklılaşmıştır. Tümörün yerine, büyüklüğüne, yapılacak olan ameliyatın şekline göre değişebilmektedir. Bazı cerrahlar tek kesiden (Uniportal) tüm ameliyatı yapmayı tercih etmektedir. Cerrahların birçoğu bir kamera kesisi ve bir de cerrahi işlem kesisi şeklinde olmak üzere 2 kesiyi tercih etmektedir. Kesi sayısının birbirlerine karşı üstünlüğü gösterilememiştir.
Akciğer Kanserinde Robotik Ameliyatlar Nasıl Yapılıyor ?
Sistem cerrah konsolu ile Robot ve hasta konsolundan oluşur. Ameliyatı gerçekleştiren cerrah konsol başına oturur ve kameradan 3 boyutlu olarak görerek ameliyatı gerçekleştirir. Göğüs kafesine ilerletilen kamera oldukça hassastır ve görüntüyü 10 kat büyütebilir. Ameliyat, açılan küçük deliklerden göğüs kafesine ilerletilen aletler yardımı ile yapılır. Bu aletlerin manevra kabiliyeti 540 derecedir. Ameliyat masasında ayrıca bir asistan cerrah bulunur ve ameliyata yardım eder.
Robotik Ameliyatlar Kaç Kesiden Yapılıyor?
Klasik robot ameliyatı bir adet kamera kesisi (1,5 cm), 2 adet yardımcı alet kesisi (0.8 cm’lik), 1 adet asistans (yardımcı) kesisi olmak üzere genellikle 4 kesiden yapılır. VATS’da olduğu gibi Robot yardımlı akciğer ameliyatlarında (RATS) da kesi sayısı ve yerleri değişebilmektedir. Cerrahi deneyime, yapılacak olan ameliyata, tümörün büyüklüğüne, yerine göre kesi sayısı değişebilmektedir.
Robotik Ameliyat ile VATS Arasında Ne Farklar Var?
Robot teknolojisi akciğer kanserinde giderek daha fazla kullanılmaktadır. Akciğer kanser ameliyatında robotik cerrahinin 3 boyutlu görebilme, kullanılan aletlerin manevra kabiliyetlerinin fazla olması, hassasiyetin yüksek olması ve akciğer segmentlerinin ayrımı sırasında ICG (indosiyanin yeşili) tekniğinin kullanılabilmesi gibi bazı avantajları mevcuttur. Lenf bezlerinin temizlenmesi sırasında da özellikle 3 boyutlu görüş yeteneği avantaj sağlamaktadır. Ağrı, iyileşme süresi, operasyon süresi, kan kaybı, kozmetik sonuç, solunum fonksiyonlarının korunması, sağkalım süresine olan etkileri VATS ile benzerdir. Ancak açık ameliyata dönme oranı robotik ameliyatta daha azdır.
Dokunma duyusunun olmaması, masa cerrahına ihtiyaç duyulması, robot kollarının kurulması ve ayrılması işlemlerinin ek süre gerektirmesi ve maliyet artışı dezavantajlarıdır.
Akciğerde Kaç Lob ve Segment Bulunur ?
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bu noktada akciğer anatomisi ile ilgili bazı temel bilgiler paylaşmak istiyorum.
- Sağ ve Sol iki akciğerimiz mevcuttur.
- Ana nefes borusu ile gelen hava, akciğerlere gitmek için önce sağ ve sol ana bronşlara oradan da akciğerin en uç noktalarına kadar iletilir. Bunun için nefes yolları sürekli bölünerek (ağacın gövdesinden yapraklara uzanması gibi) havayı kan-gaz değişim odacıklarına (alveol) iletir.
- Sağ akciğerimiz 3 ana bölümden (Lob), sol akciğerimiz ise 2 lobdan oluşur.
- Her bir akciğer lobu da kendi içinde lobçuk (segment) denilen alt bölümlere ayrılır.
- Sağ akciğerde 10, sol akciğerde ise 8 adet segment bulunur.
- Her segmentin kendisine ait atardamarı, toplardamarı, bronşu ve lenfatik ağı mevcuttur.
- Akciğer lenfatik damarlardan ve lenf bezlerinden çok zengin bir organdır. Çünkü akciğer dışarıya açık bir organdır. Alınan hava içerisinde bulunan yabancı maddeler, zararlı duman, toz ve zerrecikler akciğerlere kolayca ulaşabilir. Vücudumuz bu zararlı maddelerden kurtulmak için; burunda bulunan kıllar, solunum yollarında bulunan tüycükler ve zararlı maddelerin öksürük ile dışarıya atılması için üretilen sekresyon ve balgam üretimi ile mücadele eder.
- Akciğerden bu şekilde uzaklaştırılamayan ya da akciğer dokusu içinde meydana gelen hasarlar nedeniyle oluşan vücuda zararlı olabilecek maddeler veya hücreler, alveollerdeki bağışıklık sistemi hücreleri (alveoler makrofaj) tarafından kuşatılır. Bu şekilde üstesinden gelinemezse lenf kanalcıklarına ve oradan da lenf bezlerine taşınır (Lenf bezlerini vücudumuzun karakolları gibi düşünebilirsiniz).
Ameliyatta Çıkarılacak Olan Akciğer Dokusunun Miktarı Ne Kadardır ?
Çıkarılacak olan akciğer dokusu; Hastanın solunum ve kalp fonksiyonlarına, kanserin büyüklüğüne, yerleşimine, lenf bezlerinin durumuna göre değişir.
Ameliyat Seçenekleri
- Segmentektomi (Akciğerin bir bölümcüğünün alınması)
- Lobektomi (Akciğerinin bir bölümünün alınması)
- Pnömonektomi (Bir taraf akciğerin tamamen alınması)
Cerrahi tedavi komplet olmalıdır (ameliyat sonrası hiç tümör kalmayacak şekilde yapılan ameliyat). İster kapalı ister açık metotla olsun tümör cerrahi prensiplerinden asla ödün verilmemelidir.
Cerrahi tedavide tümör dokusuyla birlikte bir miktar sağlam akciğer dokusu da çıkarılır. Tümörün bütünlüğü bozulmamalıdır. Ana prensip; “bir taraftan kanserin nüks etmesini önlemek için mümkün olduğunca büyük rezeksiyon yapmak, bir taraftan da hastanın yaşam kalitesi ve solunum kapasitesini bozmayacak kadar az akciğer dokusu çıkarmak” şeklindedir. Ameliyat sırasında tümöre komşu lenf bezleri, hilus* ve mediasten** lenf bezleri mutlaka temizlenmelidir.
Wedge (kama) Rezeksiyon; Solunum rezervleri ve/veya kalp fonksiyonları çok sınırlı olan, ameliyat süresinin kısa tutulması gereken hastalarda uygulanabilen ameliyat şeklidir. Tümör dokusu ve etrafında sınırlı bir akciğer dokusunu çıkarılır. Nüks riski yüksek olması ve lenf bezlerinin yeterince çıkarılamaması nedeniyle günümüzde zorunlu olmadıkça tercih edilmeyen bir metottur.
Hilus: Akciğerin kalbe yakın olan, akciğere giden, kalbe dönen ana damarların ve merkezi akciğere giden ana bronşun bulunduğu alan.
Mediasten: Ana nefes borusu, akciğerler, kalp ve ana damarların arasında kalan bölgedir.
Akciğer Kanseri Ameliyatının Hayati Riski ( Ölüm Riski ) Ne Kadardır ?
- Hastaya ait faktörlere (yaş, genel durum, solunum ve kalp rezervi, ek hastalıklar),
- Tümör büyüklüğüne, yerleşim yerine,
- Yapılacak olan ameliyatın şekline (açık / kapalı metot),
- Ameliyatın büyüklüğüne (segmentektomi, lobektomi, pnömonektomi, ek işlemler) göre değişmektedir.
Ameliyat sırasında ve sonrasındaki 30 gün içinde hayati risk ( ölüm riski ) standart bir segmentektomi için ortalama %1, lobektomi için %2, sol akciğerin tamamının alınması için %4, sağ akciğerin tamamının alınması için %6 civarındadır.